Artikel Energeia over technische briefing voor Tweede Kamerleden 10 October 2019

Op donderdag 10 oktober vond er een technische briefing plaats over hergebruik en ontmanteling voor Tweede Kamerleden waar Nexstep een bijdrage mocht leveren. Op dezelfde dag plaatste Hans van der Lugt van Energeia over dezelfde briefing het volgende artikel:

Noordzee wacht met smart op volledige blauwdruk energietransitie

“Liever gisteren dan vandaag” heeft Jacqueline Vaessen een complete toekomstvisie op de energietransitie in de industrie. Vaessen werkt als general manager van Nexstep aan het faciliteren van hergebruik en ontmanteling van de olie- en gasinfrastructuur. Maar “hergebruik” is afhankelijk van de keuzes die overheid en bedrijfsleven maken in de energietransitie. Ondanks een Klimaatakkoord zijn veel vragen nog onbeantwoord.

Vaessen sprak tijdens een technische briefing voor leden van de Tweede Kamer donderdagochtend over ontmanteling van olie- en gasinstallaties op de Noordzee. Op het eerste gezicht lijkt dit een technisch thema met een beperkte uitstraling. Komt er immers niet gewoon een einde aan de winning van fossiele brandstoffen? Maar het gesprek ging al snel over de gehele energietransitie en welke keuzes daarin gemaakt gaan worden, met name door de industrie. Als de contouren van de toekomstige energievoorziening niet helder zijn, is ook niet duidelijk welke onderdelen van oude infrastructuur in de toekomst nog van pas kunnen komen.

Vraag van €7 mrd

Het opruimen van de volledige olie- en gasinfrastructuur op de Noordzee zal ruwweg €7 mrd gaan kosten en het grootste deel daarvan (73%) moet worden opgebracht door de belastingbetaler, deelde CEO Jan Willem van Hoogstraten van staatsbedrijf EBN de Kamerleden mee. Deels omdat EBN namens de overheid voor 40% participeert in de olie- en gaswinning en dus direct moet bijdragen, deels omdat de uitgaven van olie- en gasbedrijven leiden tot lagere belastinginkomsten van het rijk.

Het beperken van de kosten van ontmanteling en hergebruik van 152 platforms en 3.000 kilometer aan pijpleidingen, en waar mogelijk opnieuw toepassen in een nieuw vormgegeven energie-infrastructuur is dus in het directe belang van de belastingbetaler, zo luidde de boodschap van Van Hoogstraten aan aanwezige politici.
Overheid en industrie werken inmiddels al aan het beperken van de kosten via samenwerking in Nexstep, het bedrijf van Jacqueline Vaessen waarin EBN en de industrie samenwerken om de ontmanteling voorspoedig te laten verlopen. Nexstep wil de kosten à €7 mrd sowieso al terugbrengen tot €5 mrd via samenwerking en het delen van ervaringen.

Verder terugdringen van de kosten kan als niet de gehele infrastructuur hoeft te worden ontmanteld, maar een deel kan worden hergebruikt voor opslag van CO2 in oude gasvelden en mogelijk ook het transport van waterstof naar het vasteland. Mits er in de toekomst inderdaad op zee waterstof uit duurzame elektriciteit van windparken wordt geproduceerd. De industrie heeft zelf het initiatief genomen om volgend jaar als proef een kleine elektrolyser op een gasplatform voor de kust van Scheveningen te plaatsen.

Allomvattende strategie noodzakelijk

Zonder strategie heeft het echter geen zin om te praten over hergebruik van platforms en pijpleidingen, benadrukte Van Hoogstraten. “De complexiteit van het nieuwe energiesysteem vraagt om afstemming van de activiteiten van marktpartijen en overheden. Taken en verantwoordelijkheden moeten worden vastgelegd in een vorm die is aan te passen aan de actuele ontwikkelingen.” Daarbij moet niet worden vergeten dat aardgas vooralsnog een belangrijke rol blijft spelen, nu ruwweg 80% van ons energieverbruik nog uit fossiele brandstoffen komt, waarvan de helft gas. Juist de vervanging van aardgas is problematisch omdat verwarming een belangrijke toepassing is, en “het is niet erg logisch dat elektrisch te doen”. Er moeten dus keuzes worden gemaakt en pas dan kan er planmatig worden gekeken naar de bestaande olie- en gasinfrastructuur, zegt Van Hoogstraten, op basis van het principe: ontmanteling waar nodig, hergebruik waar kan.

Daarvoor zal ook wetgeving voor moeten worden aangepast. Wie is, bijvoorbeeld, verantwoordelijk voor de infrastructuur van een uitgeput gasveld dat ergens in de toekomst bruikbaar zou kunnen zijn voor de opslag van CO2? Waarom mag Tennet, als netbeheerder, geen elektriciteit van windparken op zee leveren aan olie- en gasplatforms? Vaessen zegt namens Nexstep in een brief aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat alle noodzakelijke stappen op het vlak van wetgeving uiteen te hebben gezet. Ze wacht nog op antwoord.

De tijd dringt, aldus Vaessen, omdat veel infrastructuur op de rol staat om rond 2022/23 te verdwijnen. De afgelopen vijf jaar, 2014-18, zijn slechts drie platforms ontmanteld, aldus EBN, maar dit jaar staat de teller al op zeven en daar komen er waarschijnlijk nog drie bij. De komende tien jaar komt de helft van alle platforms, 76 stuks, in aanmerking voor ontmanteling. “Maar een deel daarvan hebben we juist op het oog voor bijvoorbeeld de opslag van CO2”, zegt Vaessen. Als de overheid serieus is met CO2-opslag ziet Vaessen dus “liever gisteren dan vandaag een besluit”.

Overheid onder druk

De overheid realiseert zich bij monde van Ruud Cino van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat dat het bedrijfsleven vooruit wil en dat de politiek daar “terechte vragen” over heeft. Het departement zit tussen politiek en samenleving en moet wikken en wegen om alle aspecten recht te doen. Daarnaast is het mogelijk om “alles met elkaar te verbinden, maar moet de overheid ook tempo maken”. In deze spagaat zijn overkoepelende plannen “moeilijk”, aldus Cino. “Het zou ondersteuning voor beleid zijn als u aandacht vraagt voor overkoepelende, samenhangende verhalen”, zo gaf Cino de leden van de Tweede Kamer mee. Het overkoepelende verhaal dat Vaessen en Van Hoogstraten nodig hebben reikt verder dan het Klimaatakkoord.

Vooralsnog werkt EZK aan een Energy outlook voor de Noordzee, waarin onder meer de mogelijkheden voor CO2-opslag en waterstof in kaart worden gebracht. Cino verwacht medio volgend jaar een resultaat met beantwoording van de vragen “wat we willen bevorderen en waar we terughoudender in willen zijn”.

Maar het zijn niet alleen EZK en energiebedrijven die over het gebruik van de Noordzee gaan. Sinds de zomer wordt er gewacht op een Noordzeeakkoord. Alle partijen met belangen in de Noordzee, van natuurbeschermers via vissers tot oliemaatschappijen, moeten hierin overeenstemming bereiken over het gebruik van de Noordzee. Er liggen bij de overheid nu “enkele essentiële punten die het kabinet moet invullen” zegt Roos Grisnigt, woordvoerder van het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving dat het overleg coördineert. Begin december komen partijen weer bij elkaar in de hoop antwoorden te hebben.